Osmanlı Devletinin batı siyasetinin önemli bir kısmı Lehistan ile ilişkiler tarafından şekillenmiştir. Çünkü Avrupa’da hızla gelişen Osmanlı Devleti bu ülke ile geniş ortak sınırlara erişmiştir. Bu yazıda Osmanlı Lehistan ilişkilerini maddeler halinde kısaca anlatmaya çalışacağız.
Lehistan Avrupa coğrafyasında bugünkü Polonya Devletine yaklaşık olarak denk gelmektedir. Lehler Polonyalıların atalarıdır.
Lehistan ile ilişkiler Yükselme Dönemi ile başlamış ve gerileme döneminde de devam etmiştir.
Maddeler Halinde Osmanlı – Lehistan İlişkileri
Osmanlı Devleti ve Lehistan arasında yaşananları maddeler halinde özet olarak aşağıda görebilirsiniz.
- Fatih zamanında önce 1462 yılında Eflak daha sonra ise kuzeyinde yer alan Boğdan 1476 yılında alınmıştır. Böylece Lehistan ile Osmanlı Devleti komşu iki devlet olmuştur.
- Eflak ve Boğdan bölgeleri iki devlet arasında sürekli sorunlara neden olmuştur.
- Sokullu Mehmet Devrinde 1575 yılında Lehistan Osmanlı topraklarına katıldı.
- 1587 yılında Osmanlı himayesinden çıkan Lehistan ile Osmanlı arasında çeşitli zamanlarda gerilimler yaşanmaya devam etti.
- Genç Osman 1620 yılında Lehistan üzerinde büyük bir sefer düzenledi. Ancak Yeniçerilere olan güvensizlik nedeniyle 1621’de Hotin Antlaşması imzalandı. Buna göre Lehler vergi vermeye devam edecekti.
- 1633 – 1634 yıllarında (IV. Murat Dönemi) iki devlet arasında Kazak yağmacılardan dolayı bir savaş yapıldıysa da üstünlük sağlanamadı ve barış antlaşması yapıldı.
- 1672 yılında Ukrayna sorunundan dolayı Lehistan ile savaşan Kırım Hanlığı Osmanlıdan yardım istedi. Bunun üzerine sefere çıkan Osmanlı büyük bir zafer kazandı. Bucaş Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma sonucu Osmanlı batıda en geniş topraklara ulaştı.
- 1674 ve 1676 yıllarında Lehler tekrar saldırıya geçtiler ancak başarısız oldular. 1676 yılında Bucaş Antlaşmasına çok benzeyen İzvança Antlaşması imzalandı.
- 1683 yılında Osmanlı Devleti II. Viyana Kuşatması ile büyük bir yenilgi aldı. Bunun sonucunda batılı devletler Osmanlıya karşı Kutsal İttifak kurdular. Bu ittifaka Lehistan da dahil olarak Osmanlı Devletiyle savaştı. 16 yıl süren savaşlar sonucunda 1699 yılında Karlofça Antlaşması imzalandı. Karlofça ile Ukrayna ve Podolya Lehistan’a bırakıldı.
Daha Sonraki Dönemlerde Osmanlı Lehistan İlişkileri
Osmanlı Lehistan ilişkileri fiilen 1476 yılında başlamış ve 1700 yılında da sona ermiştir. 1699 yılında büyük bir yenilgiye uğrayan Osmanlı Devleti Karlofça sonrası artık Avrupa’dan gerilemeye başlamıştır.
Lehistan ile fiili bir savaşın olmamasının ana nedeni Lehistan’ın Rus işgaline gidip bağımsızlığını yitirmesidir. Zaman zaman kısa süreli bağımsızlığını ilan etse de büyük bir zaman diliminde bağımsız bir Lehistan kalmamıştır.
Polonya 1918 yılında Versay Antaşması ile bağımsızlığına tekrar kavuşmuştur.
18. yüzyıl ve sonrasında Lehistan genellikle Rus egemenliğinde kaldığı için ilişkiler Osmanlı – Rus ilişkileri şeklinde devam etmiştir. Rusya ile Osmanlı Devletinin son 2 yüzyılında çok sayıda savaş yapılmıştır.
İlgili yazı: Osmanlı Malta ilişkileri